Spaanse onteigeningen in strijd met EU-wetgeving

De kritiek op het Spaanse bouwbeleid neemt toe. Het Europees Parlement vindt dat de grondonteigening vanuit de Spaanse overheden indruist tegen de rechten van de Europese burgers. In het bijzonder de Spaanse Kustwet kan op veel kritiek rekenen. Het overgrote deel van het parlement stemde voor de resolutie.

Duizenden huiseigenaren blijken in Spanje een huis te hebben gekocht, op plaatsen waar dat wettelijk niet mocht. Zonder eerlijk proces en een behoorlijke compensatie worden deze mensen verplicht hun privé-eigendom over te dragen. Dit terwijl het eigendom rechtmatig en te goeder trouw verworven is. Daarnaast worden mensen verplicht om willekeurige kosten te betalen voor de ongevraagde en vaak onnodige ontwikkeling van infrastructuur. De resolutie moet hier verandering in brengen.

Grondwet
Volgens het rapport vormt de onteigening en aanverwante praktijken een schending van de rechten van het individu, waarmee de Spaanse autoriteiten ook in strijd handelen met de eigen grondwet. Artikel 33 van de Spaanse grondwet bepaalt namelijk:

‘Het recht op privé-eigendom en het erfrecht worden erkend. [...] Aan niemand mogen zijn eigendom of rechten worden ontnomen, uitgezonderd op gerechtvaardigde gronden van publiek of maatschappelijk belang, tegen een redelijke vergoeding en overeenkomstig het bepaalde in de wet’

Van enige redelijkheid is vaak geen sprake. Ondanks de steun van lokale advocaten, planologen en architecten blijken vele duizenden EU-burgers het slachtoffer te zijn geworden van onwettige ruimtelijke projecten van gewetenloze lokale autoriteiten. Als gevolg daarvan dreigt hun eigendom te worden afgebroken, omdat de bouw van hun huizen illegaal is verklaard.

Op 26 maart werd een derde rapport in het Europees Parlement gepresenteerd over de effecten van de bouwwoede die in Spanje heeft geheerst op de rechten van Europese burgers. Het rapport, opgesteld door de Deense Margrete Auken, is het resultaat van vele verzoekschriften die het Europees Parlement heeft ontvangen vanuit Spanje. Niet alleen buitenlanders, maar ook Spanjaarden zelf blijken de dupe te zijn van de gevolgen van excessieve verstedelijking in met name de regio Valencia. Het rapport laat zien hoe Spanje volledig voorbij gaat aan de rechten van particulieren en maant het land snel actie te ondernemen.

Er wordt melding gemaakt van ‘de willekeurige sloop van door particulieren rechtmatig verworven eigendom en de vernietiging van hun rechten op zulk eigendom’

Kustwet
Een groot deel van het probleem hangt samen met de zogenaamde Kustwet, ontstaan in 1988, die de Spaanse autoriteiten in 2008 weer uit de kast hebben gehaald. De kustwet verbiedt, uit veiligheids- en milieuoverwegingen, bebouwing te dicht bij de kustlijn. De wet leidde aanvankelijk een sluimerend bestaan en bedrijven gingen ongehinderd door met bouwen. Vanaf 2008 wordt de wet weer volop aangevoerd om de wildgroei aan huizenbouw langs de Spaanse kusten te bestrijden. Door het niet naleven van de wet is in Spaanse kustgebieden aanzienlijke schade toegebracht aan het milieu en aan ecosystemen. Het naleven van de wet op dit moment brengt een aantal problemen met zich mee. In de eerste plaats ontbreekt het aan duidelijke uitvoeringsmaatregelen voor de betrokken lokale en regionale autoriteiten. Nog veel erger is dat de wet met terugwerkende kracht wordt toegepast. Er wordt melding gemaakt van ‘de willekeurige sloop van door particulieren rechtmatig verworven eigendom en de vernietiging van hun rechten op zulk eigendom’.

Aanbevelingen
In het rapport worden maar liefst 36 aanbevelingen gedaan. In de eerste plaats wordt de Spaanse overheid aangespoord ‘een grondige herziening uit te voeren en alle wetgeving te wijzigen die de rechten van individuele eigenaren van onroerend goed aantasten’. Verder zouden ‘de bevoegde regionale autoriteiten alle nieuwe ruimtelijke projecten die niet geheel voldoen aan de strenge eisen van ecologische duurzaamheid en sociale verantwoordelijkheid en waarbij de eerbiediging van de wettige eigendom van rechtmatig verworven onroerend goed niet is gewaarborgd, moeten stopzetten en tegen het licht houden’. De bevoegde nationale, regionale en lokale autoriteiten worden met klem verzocht om te zorgen voor een eerlijke schikking van de vele lopende zaken van benadeelde EU-burgers.

Heel belangrijke uitspraak van het parlement, met betrekking tot de slachtoffers van de verstedelijking, is ‘dat personen die in Spanje te goeder trouw onroerend goed hebben gekocht om vervolgens te ontdekken dat deze transactie illegaal was, recht hebben op een passende vergoeding via de Spaanse rechter’. Dit terwijl ‘particulieren die onroerend goed in Spanje hebben gekocht terwijl ze wisten dat het hoogstwaarschijnlijk om een illegale transactie ging, kunnen worden verplicht de kosten te dragen van het risico dat ze willens en wetens hebben genomen’.

Kustwet
Wat betreft de kustwet geeft het parlement aan de inspanningen voor het beschermen van het flora en fauna van de Spaanse autoriteiten te waarderen en te ondersteunen. Maar dit mag niet ten koste gaan van de rechten van rechtmatige huiseigenaren en personen die eigenaar zijn van kleine percelen in kustgebieden, waar ze geen negatief effect op hebben. Deze rechten moeten de Spaanse autoriteiten beschermen en met het oog hierop moet de Kustwet herzien worden. Wat uitdrukkelijk niet beschermd mag worden is de speculatieve nieuwbouw, waarmee de Europese milieurichtlijnen worden overtreden.

Als Spanje de Europese wetgeving niet respecteert, zullen Europese subsidies ingehouden worden.

Maatregelen
De meeste constateringen en aanbevelingen in de twee vorige verslagen hebben de Spaanse autoriteiten volledig genegeerd. Nu kan de Europese Commissie gebruik maken van de inbreukprocedure om ervoor te zorgen dat een lidstaat zijn verplichtingen overeenkomstig de Verdragen of EU-richtlijnen nakomt. Het Europees Parlement heeft deze mogelijkheid niet, maar kan wel gebruik maken van zijn begrotingsautoriteit om vergelijkbare doelen te bereiken. In veel gevallen is voor massale bouwprojecten gebruik gemaakt van EU-middelen voor nieuwe infrastructuur. Het Parlement kan besluiten in bepaalde gevallen ‘uitgetrokken middelen in de reserve te plaatsen indien het dit noodzakelijk acht om een lidstaat aan te sporen een eind te maken aan ernstige schendingen van de regels en beginselen die hij ofwel uit hoofde van het Verdrag of als gevolg van de tenuitvoerlegging van de EU-wetgeving moet eerbiedigen’. Als Spanje de Europese wetgeving niet respecteert, zullen Europese subsidies ingehouden worden.

Aangenomen
De Spaanse afgevaardigden probeerden het voorstel nog te blokkeren door tegenvoorstellen in te dienen. Deze konden echter op weinig bijval rekenen. Het rapport van Auken werd met een ruime meerderheid van stemmen aangenomen.

Bron: Europees Parlement

Meer informatie:
Download PDF: rapport Auken Europees Parlement

Landendossier
	Meer informatie over de aanschaf en bezit van een (tweede) huis in Spanje
Deel dit artikel met anderen: Tell a friend!